3
دانشجوی دکترای تاریخ ایران باستان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد، ایران
چکیده
ارتباطات فرامنطقه‌ای از دیرباز نقشی تعیین‌کننده در اقتصاد معیشتی ساکنان مناطق کوهستانی داشته است. چهارمحال و بختیاری در بستر تاریخی آن به عنوان گذرگاهی میان سرزمین‌های پست جنوب غرب و فلات مرکزی ایران مورد توجه بوده است. یکی از پدیدارهای ملموس در مطالعۀ انسان و جغرافیای سرزمینی آن مسیرهای گذری است که از دوران تاریخی تا به امروز منطقۀ بختیاری را از یکسو به دشت‌های پست و از سوی دیگر به سرزمین‌های مرکزی ایران متصل کرده است. نوشتار حاضر با اتکا بر شواهد باستانشناسی در پی بازشناسی بخشی از مسیری کاروان‌رو به نام جادۀ دزپارت است که شوشتر را به اصفهان متصل کرده است. شواهد باستانشناسی نشان می‌دهد جادۀ پیش گفته کمینه از دوران ساسانی تا پیش از صنعتی شدن جوامع مورد استفاده بوده و آن‌گونه که متون تاریخی اشاره دارند بخشی از جادۀ کاروان‌رو و تجاری بوده است. این راه در دورۀ زمامداری اتابکان لر (جادۀ اتابکی) از شوشتر (تُستَر) شروع شده، پس از گذر از تنگۀ دَرکش‌وَرکش، دشت شهرکرد و گردنۀ رخ در نهایت وارد دشت اصفهان (صفاهان) میشده. ساختار زمین‌شناسی و توپوگرافی حاکم بر منطقۀ بختیاری ترکیبی از رشته‌کوههای مرتفع و درههای عمیق ایجاد کرده، و در نتیجه تنها مسیرهای مشخصی را برای عبور و مرور کاروان‌ها ممکن ساخته است. متون تاریخی و شواهد باستانشناسی همچون کاروانسراهای فرخشهر و شلیل، بناهای سنگی خشکه‌چین خان اًوی، بقایای پل‌ها و بخشی از جادۀ سنگ‌فرش و شمار زیادی محوطه‌های با پراکندگی سطحی سفال اهمیت دو مسیر ارتباطی پیشنهاد شده را نشان می‌دهد.
بهرامی نیا, محسن, خسروزاده, علیرضا, & آتش آب پرور, حسن. (1401). بازشناسی جاده دزپارت در چهارمحال و بختیاری با استفاده از شواهد باستانشناسی و متون تاریخی. پژوهش‌نامه بختیــــــاری‌شناسی و اقوام ایرانی, 1(2), -.
MLA
محسن بهرامی نیا; علیرضا خسروزاده; حسن آتش آب پرور. "بازشناسی جاده دزپارت در چهارمحال و بختیاری با استفاده از شواهد باستانشناسی و متون تاریخی". پژوهش‌نامه بختیــــــاری‌شناسی و اقوام ایرانی, 1, 2, 1401, -.
HARVARD
بهرامی نیا, محسن, خسروزاده, علیرضا, آتش آب پرور, حسن. (1401). 'بازشناسی جاده دزپارت در چهارمحال و بختیاری با استفاده از شواهد باستانشناسی و متون تاریخی', پژوهش‌نامه بختیــــــاری‌شناسی و اقوام ایرانی, 1(2), pp. -.
VANCOUVER
بهرامی نیا, محسن, خسروزاده, علیرضا, آتش آب پرور, حسن. بازشناسی جاده دزپارت در چهارمحال و بختیاری با استفاده از شواهد باستانشناسی و متون تاریخی. پژوهش‌نامه بختیــــــاری‌شناسی و اقوام ایرانی, 1401; 1(2): -.
)