کارکرد اَلازنگی در افسانه‌های بختیاری (بر اساس نظریه‌ی ولادیمیر پراپ)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدرس

چکیده

الازنگی در افسانه‌های بختیاری موجودی است که همچون دیو، غول و اهریمن است. در مورد این موجود افسانه‌ای پژوهش مستقلی انجام نشده است. از آنجایی که افسانه‌ها بخشی از فرهنگ عامیانه‌ی مردم را تشکیل می‌دهند برای دستابی به خصوصیات الازنگی و نقش او در افسانه‌ها از منظر روایت‌شناسی و براساس نظریه‌پرداز روس، ولادیمیر پراپ، با جست‌و‌جو در افسانه‌های بختیاری به بررسی خویشکاری‌های الازنگی پرداخته شده است. در این پژوهش برای جمع آوری داده ها و بررسی آنها از روش اسنادی با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی استفاده شده است. در این پژوهش ۳۰۹ افسانه‌ی بختیاری بررسی شده است که در یازده افسانه، الازنگی و در چهارده افسانه، دیو حضور دارد. کارکرد و خویشکاری‌های الازنگی در این یازده افسانه‌ی بختیاری بررسی شده است. از نظر صفات ظاهری نیز الازنگی موجودی تنومند، ترسناک، زشت، غول پیکر با چهره‌ای سیاه است. از دیگر صفات او: آدمخوار، بوی آدمیزاد را می‌فهمد، ثروتمند، کلک‌باز، دروغگو، ترسو، ساده‌لوح و ابله است اما با دنبال کردن رد آش یا عدس یا خرما، قهرمان را پیدا می‌کند. شخصیت الازنگی علاوه بر نقش شریر، در نقش‌ شخصیت عطاگر یا بخشنده نیز حضور دارد. او کمک می‌کند تا قهرمان به خواسته‌اش برسد. در چهار افسانه‌ی دختر ماه پیشونی و دختر زشت پیشونی، اقبال خوسیده، تنبل پا زردآلو و سه برادر او در نقش بخشنده است در بقیه‌ی افسانه‌ها در نقش شریر است. خویش‌کاری‌‌های الازنگی در نقش شریر طبق الگوی پراپ در افسانه‌های بختیاری همخوانی دارد.

کلیدواژه‌ها


دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 5
پاییز و زمستان 1403
اسفند 1403
  • تاریخ دریافت: 09 فروردین 1404
  • تاریخ بازنگری: 30 فروردین 1404
  • تاریخ پذیرش: 31 فروردین 1404