پژوهشی در طبقه‌بندی، گونه‌شناسی و‌تحلیل نقش عوامل موثر در شکل‌گیری معماری صخره‌ای منطقه بختیاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 لردگان خیابان شهدا جنب بانک صادرات

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه تهران

10.22034/bsriit.2025.15091.1059

چکیده

منطقه بختیاری به‌ دلیل وجود رشته کوه‌های زاگرس و دارا بودن ویژگی‌ های محیطی مستعد از دوران پیش ‌از تاریخ محل شکل‌گیری اجتماعات بشری بوده، که این موضوع با کاوش‌های باستان‌ شناختی مشخص گردید، یکی ‌از مواردی که در شناخت روند شکل‌گیری سکونتگاه‌ های اولیه و همچنین اولین اجتماعات روستا نشینی در این منطقه می‌تواند راهگشای محققان باشد مطالعه و بررسی روشمند و علمی معماری صخره‌ای منطقه بختیاری است. معماری صخره ای (دستکند) یکی از پایدارترین یافته‌های باستان ‌شناختی است که با مطالعه جامع آن بسیاری از جنبه‌های اجتماعی، اقتصادی، مذهبی، آئینی و زیست بوم زندگی انسان مشخص می‌شود و این مهم با ارائه توصیف، طبقه ‌بندی، گونه‌ شناسی و در نهایت تجزیه ‌و تحلیل علمی میسر می‌شود. هدف ما در این نوشتار بررسی عوامل مهم و تاثیرگذار در شکل ‌گیری معماری صخره‌ای منطقه بختیاری و همچنین ارائه یک گونه ‌شناسی و طبقه ‌بندی علمی درخصوص این سازه‌ های صخره‌ای است. روش بکار گرفته شده در این پژوهش تلفیقی از میدانی و کتابخانه‌ای است، بگونه‌ای که با استفاده از مطالعات میدانی برخی از آثار معماری صخره‌ای شهرستان لردگان، لالی، کوهرنگ، بازفت، اردل و مسجد سلیمان مورد بازدید قرار گرفتند و با رجوع به متون و اسناد موجود در مورد این سازه‌ها کارکردهایی که برای این فضاها درنظر گرفته شد را استخراج نموده و در ادامه با روش توصیفی - تحلیلی بر اساس مفهوم کارکردی متصور برای این فضاهای معماری آ‌ن‌ها را در قالب گونه‌های مختلف :1- آئینی- مذهبی 2- استقراری- مسکونی 3- حفاظتی و پناهگاهی 4-انباری- ذخیره طبقه‌بندی نمودیم.

کلیدواژه‌ها