بررسی استفاده از استعاره جان‌بخشی به اشیا (تشخیص) در ضرب‌المثل‌های دزفولی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 گروه زبان‌شناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان

چکیده

براساس دیدگاه زبان‌شناختی، استعاره مختص ادبیات نیست و به‌عنوان پدیده‌ای فراگیر و معمول در زبان روزمره افراد شناخته می‌شد. استعاره برون‌داد فرآیند ذهنی انسان است که از یک حوزه مبدا به یک حوزه مقصد نگاشته می-شود. در این بین، ضرب‌المثل‌ها بخشی از زنجیره‌های زبانی می‌باشند که ماهیتی استعاری دارند و باید در سیستم‌های شناختی انسان بررسی شوند. هدف از پژوهش حاضر بررسی استفاده از استعاره جان‌بخشی به اشیا (تشخیص) در ضرب‌المثل‌های دزفولی است. برای جمع‌آوری ضرب‌المثل‌‌ها از دو روش مطالعات کتابخانه‌ای به‌وسیله فیش‌برداری و مطالعات میدانی به‌وسیله مصاحبه از شش نفر از اهالی شهرستان دزفول، استفاده شد. تجزیه و تحلیل ضرب‌المثل-ها براساس دیدگاه لیکاف و جانسون (1980) در رابطه با استعاره انجام شد. بر پایه یافته‌های تحقیق 75 ضرب‌المثل دزفولی که در آن از استعاره جان‌بخشی استفاده شده بود، شناسایی شدند. در این ضرب‌المثل‌ها استعاره جان‌بخشی گاه با نسبت دادن یک خصوصیت انسانی به حیوان و گیاه، گاه با نسبت دادن یک خصوصیت انسانی به یک پدیده طبیعی چون «شب»، گاه با نسبت دادن یک خصوصیت انسانی به یک عنصر انتزاعی و گاهی با نسبت دادن یک عنصر انتزاعی یا خصوصیت انسانی به یک شی جلوه پیدا کرد. یافته‌های تحقیق نشان دادکه استعاره مختص زبان ادبی نیست و مردم دزفول از انواع آن‌ها، مانند استعاره جان‌بخشی در زبان روزمره خود استفاده می‌کنند. با توجه به تعداد زیاد ضرب‌المثل‌های دزفولی و وجود دیگر انواع استعاره‌ها در گویش دزفولی، پیشنهاد می‌گردد که مطالعات بیشتری در این زمینه انجام شود.

کلیدواژه‌ها